Budowa zewnętrzna
Ciało umiarkowanie wyciągnięte, bocznie ścieśnione, o małej głowie i spiczastym pysku. Łuski małe, 74-96 wzdłuż linii bocznej. Płetwa tłuszczowa pomiędzy wysoką płetwą grzbietową a płetwą ogonową. Mały otwór gębowy może sięgać do przedniej krawędzi oka. Szczęka górna wysunięta do przodu. Obydwie szczęki mają drobne zęby. Płetwa grzbietowa rozpoczyna się daleko przed nasadą płetw brzusznych. U samca płetwy grzbietowa, odbytowa oraz brzuszna są większe niż u samicy. Strona grzbietowa zielononiebieska lub niebieskawoszara, boki i brzuch w kolorze od srebrzystobiałego do mosiężnego, w okresie tarła z purpurowym odblaskiem. Na grzbiecie i bokach znajdują się nieregularnie rozmieszczone czarne plamy. Szara płetwa grzbietowa ma 4-5 rzędów czerwonawych, okrągłych plam. Długość 25-35 cm, maksymalnie 60 cm.
Występowanie
W szybko płynących, dobrze natlenionych wodach o stałym mineralnym podłożu. Jego populacja uległa w wielu miejscach znacznemu zmniejszeniu.
Tryb życia
Ryba stanowiskowa (osiadła). Tarło od marca do czerwca. Bardzo duże osobniki nie tolerują w miejscu swego przebywania żadnych innych konkurentów pokarmowych. Lipienie potrzebują dużo przestrzeni życiowej, dlatego nie spotyka się ich w małych potokach. Ponieważ ich wymagania tlenowe są równie wysokie jak pstrąga potokowego i pstrąga źródlanego, zanieczyszczenie pierwotnie zamieszkiwanych przez lipienie wód sprawia, że nie znajdują już w nich odpowiednich warunków bytowych. Ponadto lipień bardzo podatny jest wówczas na różne choroby. Dlatego w typowej dla siebie rzecznej krainie lipienia jest gatunkiem ustępującym. Mówi się nawet o występowaniu symptomów wskazujących, że istnienie tego gatunku zaczyna być zagrożone.
Odżywianie
Robaki, ślimaki, wodne i powietrzne owady, małe ryby oraz ikra ryb.
Ciekawostki
Lipień należy do rodziny ryb łososiowatych. Jego naturalnym siedliskiem są rzeki górskie zwane krainą lipienia. Charakterystyczną cechą lipienia jest jego płetwa grzbietowa, szczególnie duża u samców w okresie rozrodu, oraz łuski, które w odróżnieniu od łusek innych ryb łososiowatych są znacznie większe i mocno osadzone. Mają one kształt regularnych sześciokątów. W płetwie grzbietowej znajduje się 4-7 twardych promieni i 13-17 miękkich, w płetwie odbytowej odpowiednio 2 - 4 twarde i 8 - 11 miękkich. Młode osobniki są barwy srebrzystej z zielonkawym odcieniem. Dorosły lipień jest złotawy z zielonkawym odcieniem i z dużą liczbą czarnych plamek na grzbiecie i bokach. Na płetwie grzbietowej czarne plamy są poukładane w szachownicę. Jest rybą charakterystyczną dla podgórskich odcinków rzek. Występuje stadnie. Tarło przebiega wczesną wiosną, gdy temperatura wody wynosi 8 - 10 °C, na dnie żwirowatym. Samica składa 2000 - 5000 jaj. Pokarm stanowią wodne zwierzęta bezkręgowe, owady opadłe na powierzchnię wody, larwy chruścików. Lipień konkuruje pokarmowe z pstrągiem. Osiąga średnio masę 0,5 - 0,75 kg. Rzadko dorasta do długości 45 cm i masy 1,5 kg. Jego mięso jest bardzo smaczne i ma specyficzny zapach. Lipienia łowimy przeważnie na muchę. Ma on duże znaczenie ze względów sportowych. Połów lipienia na muchę jest zaliczany do metod wymagających największego kunsztu wędkarskiego i najwyższych kwalifikacji.