Budowa zewnętrzna
Głowa wydłużona, bocznie silnie ścieśniona. Otwór gębowy wąski, dolny, z sześcioma krótkimi wąsikami na szczęce górnej (cztery z przodu, dwa w kącikach warg). Przedni otwór nosowy rurkowaty i krótki. Tuż pod okiem w fałdzie skórnym ukryty jest ruchomy, podwójny kolec, charakterystyczna cecha wszystkich gatunków kóz. Całe ciało pokryte małymi, cienkimi łuskami. Linia boczna wykształcona tylko w przedniej części ciała. Płetwa grzbietowa z 10-12, a odbytowa z 7-9 promieniami. U samców drugi promień płetw piersiowych jest pogrubiony. Zęby gardłowe jednorzędowe, 8(9,10)-(10,9)8. Grzbiet brudnożółty z ciemnymi, brązowymi plamami, kreskami i marmurkowymi wzorami. Boki koloru piaskowego z długim rzędem 10-20 ciemnobrązowych, jasno obramowanych plam, łączących się ze sobą czarną, cienką, długą linią. Nad nimi podobny rząd plam mniejszych. Brzuch białawy. Na górnej krawędzi nasady ogonowej czarna plama. Długość 8-10 cm.

 

Występowanie
Szeroko rozprzestrzeniona w całej Europie, w przejrzystych wodach płynących i brzegowej strefie jezior o piaszczystym lub mulistym podłożu. Liczebność pogłowia tego gatunku uległa w ostatnim okresie znacznemu zmniejszeniu.

 

Tryb życia
W ciągu dnia koza przebywa zagrzebana w piaszczystym podłożu, ożywiając się wraz z nastaniem zmierzchu. Tarło – kwiecień do czerwca.

 

Odżywianie
Małe, bytujące w podłożu zwierzęta bezkręgowe.

 

Ciekawostki
Inne, czasami całkowicie zapomniane nazwy kozy to… sykałka, sykawka, sykit, sikacz, piaskownica, junyk, kolinka, kowbeń, szczypawka, węgorka i kózka. Ryba prawnie chroniona w polsce - całkowity zakaz połowu.